By Michal 
Czesław Niemen – „Człowiek jam niewdzięczny”: Spowiedź artysty, który szukał prawdy o sobie i świecie
W historii polskiej muzyki nie ma drugiego takiego utworu. „Człowiek jam niewdzięczny” to nie tylko piosenka – to monumentalna, niemal mistyczna opowieść o człowieku, jego błędach, słabościach i potrzebie duchowego oczyszczenia. Czesław Niemen, artysta o niezwykłej wrażliwości i odwadze, stworzył dzieło, które do dziś porusza i inspiruje. To muzyczny monolog sumienia, który brzmi równie mocno teraz, jak w dniu swojej premiery.
„Aerolit” i duchowa przemiana Niemena
Utwór pochodzi z albumu „Aerolit” z 1974 roku – jednej z najbardziej ambitnych i dojrzałych płyt w karierze Czesława Niemena. Po sukcesach wcześniejszych, bardziej przebojowych nagrań, artysta zaczął szukać nowej drogi artystycznej, łącząc poezję, rock progresywny i elementy muzyki symfonicznej. To właśnie wtedy powstał „Człowiek jam niewdzięczny” – 17-minutowa kompozycja, która dla wielu fanów stała się duchowym i artystycznym testamentem jego twórczości.
Tekst utworu oparty jest na poezji Cypriana Kamila Norwida, którego Niemen cenił i interpretował przez całą swoją karierę. Norwid był dla niego kimś więcej niż poetą – był duchowym przewodnikiem, nauczycielem prawdy i pokory. W słowach „Człowiek jam niewdzięczny, bom nie śmiał się z ludzi” kryje się dramat człowieka, który rozumie, że prawda i wolność często wiążą się z samotnością.
Muzyka jak modlitwa
„Człowiek jam niewdzięczny” to dźwiękowe arcydzieło. Utwór zaczyna się cicho, niemal jak modlitwa, a potem narasta – niczym burza emocji i refleksji. Organy, syntezatory, gitarowe improwizacje i głos Niemena tworzą przestrzeń pełną napięcia i duchowego uniesienia.
To nie jest muzyka dla tła – to muzyka, która domaga się skupienia. Słuchając jej, ma się wrażenie, że Niemen śpiewa nie tylko dla nas, ale i dla siebie – jakby próbował oczyścić się ze wszystkich wątpliwości i grzechów.
Nie bez powodu krytycy porównują ten utwór do światowych dzieł rocka progresywnego, takich jak „Atom Heart Mother” Pink Floyd czy „Close to the Edge” Yes. Ale u Niemena ta forma nabiera zupełnie innego znaczenia – jest bardziej osobista, metafizyczna, wręcz mistyczna.
Dlaczego to tak ważne dzieło?
Bo to nie tylko muzyka – to rozmowa człowieka z Bogiem, światem i samym sobą. „Człowiek jam niewdzięczny” to szczere, bezkompromisowe wyznanie artysty, który nie bał się mówić prawdy, nawet gdy była trudna.
Dla wielu fanów ten utwór jest duchowym doświadczeniem – przypomnieniem, że w każdym z nas jest coś niewdzięcznego, ale też coś, co wciąż szuka dobra i sensu.
Czesław Niemen stworzył dzieło, które nie poddaje się czasowi. Słuchając „Człowiek jam niewdzięczny”, można odnieść wrażenie, że to nie tylko on śpiewa – to śpiewa w nas ludzka dusza, zagubiona, ale niepodległa.
Wideo
Tekst utworu „Człowiek jam niewdzięczny”
🎵 Zaśpiewajmy razem z tekstem! 🎤
Dzień za dniemJak wartki potok czasZacieśnia krągIstnienia megoDzień za dniemUcieka dalej, dalej, dalejMych złudnych pragnień splot upada
A wokoło wszechświatBezgraniczny, niepojętyNieskończony ogród żyznyMyśli wiecznej Arcydzieło!Uszanować chciałbym nieboZiemi czoło skłonićAle człowiek jam niewdzięcznyŻe niedoskonały
NonsensamiKarmią się nawzajemSpraw komicznych omotaniOmotani sieciąWstyd mi za tychCo nie mając wstyduZapomnieliŻe u kresuGroby nas zrównają
A wokoło wszechświatBezgraniczny, niepojętyNieskończony ogród żyznyMyśli wiecznej Arcydzieło!Uszanować chciałbym nieboZiemi czoło skłonićAle człowiek jam niewdzięcznyŻe niedoskonały
A wokoło wszechświatBezgraniczny, niepojętyNieskończony ogród żyznyMyśli wiecznej Arcydzieło!Uszanować chciałbym nieboZiemi czoło skłonićAle człowiek jam niewdzięcznyŻe niedoskonały
Uszanować chciałbym nieboZiemi czoło skłonićAle człowiek jam niewdzięcznyŻe niedoskonały (aaa)